Przygniecenie przez maszynę lub urządzenie techniczne – jak zapobiegać i chronić pracowników?

Wstęp

Przygniecenie przez maszynę lub urządzenie techniczne to jedno z poważniejszych zagrożeń w miejscu pracy, występujące w branżach takich jak budownictwo, przemysł, magazynowanie czy rolnictwo. Każdego roku dochodzi do licznych wypadków, które często kończą się poważnymi urazami lub śmiercią. Jak można im zapobiegać? Jakie są najczęstsze błędy pracowników? Poniżej przedstawiamy praktyczne porady dotyczące bezpieczeństwa pracy.

Czym jest przygniecenie przez maszynę i dlaczego jest niebezpieczne?

Przygniecenie przez maszynę lub urządzenie techniczne następuje, gdy pracownik znajduje się w strefie działania ruchomych elementów i zostaje uwięziony między nimi a inną powierzchnią. Może to być wynik awarii, błędu ludzkiego lub braku zabezpieczeń.

Przyczyny przygniecenia:

• Brak osłon i zabezpieczeń na maszynach.
• Nieuwaga operatorów i osób przebywających w pobliżu.
• Nieodpowiednie szkolenie pracowników w zakresie BHP.
• Awaria systemów sterowania maszyn.
• Przebywanie w strefach niebezpiecznych podczas pracy urządzeń.

Skutki krótkoterminowe i długoterminowe:

• Poważne obrażenia kończyn, złamania, zmiażdżenia.
• Trwała niepełnosprawność lub konieczność amputacji.
• Śmierć w wyniku zgniecenia przez ciężką maszynę.
• Straty dla firmy – koszty leczenia, przestoje, postępowania prawne.

Branże, w których zagrożenie jest największe

Budownictwo

Na placach budowy wykorzystywane są ciężkie maszyny, takie jak dźwigi, koparki i walce drogowe. Przypadki przygniecenia mogą wynikać z niewłaściwego ustawienia sprzętu, braku komunikacji między operatorami a pracownikami czy też awarii hydrauliki maszyn.

Magazyny i logistyka

Przygniecenia często zdarzają się w magazynach, gdzie wózki widłowe i systemy transportowe działają w bliskim kontakcie z pracownikami pieszymi. W 2023 roku 16,7% wypadków związanych z wózkami widłowymi było spowodowanych przygnieceniem (m.ciop.pl).

Produkcja i przemysł

W fabrykach przygniecenia mogą występować podczas obsługi pras hydraulicznych, robotów przemysłowych i linii produkcyjnych. W wielu przypadkach brak odpowiednich osłon lub automatycznych systemów zatrzymywania powoduje tragiczne skutki.

Rolnictwo i leśnictwo

W branży rolniczej częstym zagrożeniem są traktory, prasy do siana oraz maszyny do zbioru plonów. Pracownicy często doznają obrażeń wskutek obsługi niesprawnych urządzeń lub braku znajomości procedur bezpieczeństwa.

Jak można zapobiegać przygnieceniom?

Zapobieganie przygnieceniom przez maszyny w miejscu pracy wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego zarówno środki techniczne, jak i organizacyjne. Kluczowe jest stosowanie odpowiednich osłon i zabezpieczeń na maszynach, aby uniemożliwić dostęp do ruchomych części podczas ich pracy. Regularne szkolenia pracowników w zakresie bezpiecznej obsługi urządzeń technicznych oraz przestrzeganie procedur BHP są niezbędne dla zwiększenia świadomości zagrożeń. Ważne jest również wyznaczanie stref niebezpiecznych, w których przebywanie podczas pracy maszyn jest zabronione, oraz stosowanie systemów Lockout/Tagout (LOTO), które zapobiegają przypadkowemu uruchomieniu urządzeń podczas konserwacji czy napraw. Regularna konserwacja i przeglądy techniczne maszyn pozwalają na wczesne wykrycie i usunięcie potencjalnych usterek mogących prowadzić do wypadków (m.ciop.pl).

Co zrobić, jeśli dojdzie do wypadku?

Pierwsza pomoc

• Zabezpieczenie miejsca zdarzenia i ocena stanu poszkodowanego.
• Natychmiastowe wezwanie służb ratunkowych.
• Udzielenie pierwszej pomocy zgodnie z procedurami (stabilizacja, tamowanie krwawienia, unikanie dalszego urazu).

Procedury postępowania

• Zgłoszenie wypadku pracodawcy i odpowiednim służbom.
• Sporządzenie dokumentacji powypadkowej i analiza przyczyn zdarzenia.
• Wprowadzenie dodatkowych środków zapobiegawczych.

Najczęstsze błędy i mity dotyczące przygnieceń

Błędy popełniane przez pracowników

• Brak znajomości procedur bezpieczeństwa – pracownicy często nie przechodzą odpowiednich szkoleń lub ignorują wytyczne, co prowadzi do niewłaściwej obsługi maszyn i zwiększa ryzyko wypadków.
• Wchodzenie do stref zagrożenia bez autoryzacji – praca w pobliżu maszyn bez odpowiednich zezwoleń i koordynacji z operatorem może skończyć się poważnym urazem lub śmiercią.
• Praca bez odpowiednich zabezpieczeń i środków ochrony – brak odpowiednich barier, blokad, czujników bezpieczeństwa i środków ochrony osobistej (np. odblaskowej odzieży, kasków, butów ochronnych) zwiększa ryzyko przygniecenia.
• Bagatelizowanie rutynowych kontroli i konserwacji maszyn – źle utrzymane maszyny mogą niespodziewanie się uruchomić, ulec awarii lub nie zadziałać zgodnie z założeniami, co prowadzi do wypadków.
• Pozostawianie maszyn włączonych w trybie gotowości – maszyny uruchomione bez nadzoru mogą ruszyć w nieoczekiwanym momencie, powodując przygniecenie pracownika.

Mity związane z zagrożeniem

• „Nowoczesne maszyny same zapewniają bezpieczeństwo” – Nawet najbardziej zaawansowane technologie nie eliminują ryzyka, jeśli pracownik nie przestrzega procedur i zasad BHP. Automatyczne blokady, czujniki i systemy awaryjne mogą zawieść lub zostać wyłączone przez użytkowników.
• „Przygniecenia zdarzają się tylko w dużych zakładach” – Statystyki pokazują, że przygniecenia mają miejsce zarówno w dużych, jak i małych firmach, a w mniejszych zakładach często dochodzi do nich z powodu braku odpowiednich procedur i środków ochronnych.
• „Pracownik zawsze zdąży uciec.” – Maszyny poruszają się szybciej, niż wydaje się pracownikowi, a w momencie zagrożenia czas reakcji może być zbyt długi. Nie można polegać na refleksie – kluczowe są odpowiednie zabezpieczenia i procedury.
• „Jeśli maszyna się zatrzymała, to jest bezpieczna.” – Maszyna może ruszyć ponownie bez ostrzeżenia, np. w wyniku resetu, błędu systemu lub nieświadomego włączenia przez innego pracownika. Zawsze należy odłączyć zasilanie i zastosować blokadę LOTO (Lockout-Tagout) przed pracą w pobliżu maszyny.

Podsumowanie

Przygniecenie przez maszynę lub urządzenie techniczne może prowadzić do poważnych konsekwencji, ale dzięki odpowiednim działaniom prewencyjnym można je skutecznie minimalizować. Kluczowe znaczenie ma przestrzeganie procedur BHP, stosowanie nowoczesnych zabezpieczeń oraz regularne szkolenia pracowników. Pamiętaj – bezpieczeństwo zaczyna się od świadomości i odpowiedzialności!

Treści publikowane w tej sekcji zostały częściowo wygenerowane przy użyciu modeli językowych AI (LLM). Pomimo staranności w ich tworzeniu, zaleca się ich weryfikację w oficjalnych źródłach i konsultację z ekspertami. Artykuły mają charakter informacyjny i nie stanowią wiążących porad prawnych ani specjalistycznych.